Stichting Monument Woeste Hoeve en de herdenking

Op 8 maart 1945 werden te Woeste Hoeve in de gemeente Apeldoorn 117 mannen door de Duitse bezetter gefusilleerd als represaille voor de "aanslag" op Rauter, de hoogste Duitse politiegeneraal en hoofd van de SS in Nederland.

Op zaterdag 21 juli 1945 werd op initiatief van de BS ( Binnenlandse Strijdkrachten ) uit Loenen naast de fusilladeplaats een eenvoudig monument opgericht. Het was een houten kruis, gemaakt door timmerman Reusken uit Loenen. Aan de voet van het kruis waren zwerfkeien gelegd en in de nabijheid stond een houten bordje met de volgende tekst:

“Op 8-3-’45 werden hier 117 vaderlanders door de Duitsche overweldigers, op gruwzame wijze vermoord.”

Tot 1970 werd ieder jaar op 8 maart of op 4 mei een herdenking georganiseerd bij het monument. Op 4 mei 1947 was H.M. Koningin Wilhelmina bij de herdenking aanwezig. Ze legde aan de voet van het monument een groot bloemstuk neer: een kussen van IJslands mos met daarop het verzetskruis in bloemen. In de dwarsbalk van het kruis stonden de woorden:

“Trouw tot in den dood.”

In 1948 werd door nabestaanden het verzoek ingediend om een plaquette met namen bij het monument te plaatsen. Dit werd door de gemeente Apeldoorn afgewezen, wel werd het houten bord vervangen door een bronzen plaat met een iets gewijzigde tekst:

“ 117 vaderlanders werden hier op 8 maart 1945 door de Duitse overweldiger op gruwzame wijze vermoord.”

Vanaf 1975 heeft een aantal mensen de gemeente Apeldoorn verzocht om een echt monument te doen plaatsen, ook met de vermelding van de namen van de slachtoffers. De gemeente Apeldoorn heeft in 1979 het oorspronkelijke kruis vervangen door een wat groter exemplaar en er werd een zitbank bij het monument geplaatst. De eerder geplaatste bronzen plaat bleef echter ongewijzigd. Namen van de slachtoffers werden niet vermeld.

Veertig jaar na de fusillade werd toch weer een herdenking georganiseerd. Toen in 1987 het project “adopteer een monument” van de grond kwam, heeft Christelijke basisschool De Touwladder in Ugchelen (momenteel geheten IKC Spreng Ugchelen) het monument geadopteerd en ieder jaar op 8 maart weer een herdenking gehouden.

Vanaf 1987 kwam weer een actie opgang voor verbetering van het monument en voor het aanbrengen van een plaquette met namen van de slachtoffers. Dit resulteerde op 21 september 1991 in Arnhem in een bijeenkomst van hoofdzakelijk nabestaanden van de slachtoffers.
Daar werd de "Stichting Monument Woeste Hoeve" opgericht. Besloten werd zich sterk te maken voor de realisatie van een nieuw monument met de namen van de slachtoffers, en deze keer met succes. Op 4 mei 1992 onthulde de Commissaris van de Koningin in de provincie Gelderland de heer J.C. Terlouw het nieuwe monument met de namen van de slachtoffers. Dit monument is het ontwerp van de Apeldoornse kunstenaar T. Verrips.

Het huidige doel van de Stichting is de organisatie van de jaarlijkse herdenking op 8 maart, het in stand houden van het monument en het bevorderen van het contact met en tussen de nabestaanden.

De nabestaanden hebben er gezamenlijk voor gezorgd dat er een tekst in het voetpad naar het monument kwam. Het is een gedicht van Dietrich Bonhöffer, een Duits theoloog die vanaf 1933 deelnam aan de strijd tegen het Nationaal-Socialisme. Hij was zeer nauw betrokken bij een verzetsbeweging en werd op 9 april 1945 in het concentratiekamp Flössenburg vermoord.

als je van iemand houdt
en je bent van diegene gescheiden
kan niets de leegte vullen
je moet dat niet proberen

je moet eenvoudig aanvaarden en volharden
dat klinkt erg hard
maar het is ook een grote troost
want zolang de leegte werkelijk leeg blijft
blijf je daardoor met elkaar verbonden

Dietrich Bonhoeffer